Homofobinin Toplumsal İnşası: Normatif Düzenler ve Kurumsal Mekanizmaların Etkileşimine Dayalı Sosyolojik Bir Değerlendirme
Social Construction of Homophobia: A Sociological Assessment Based on the Interaction of Normative Order and Institutional Mechanisms
Özet Görüntüleme: 0
/ 
PDF İndirme: 0
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18007871Anahtar Kelimeler:
Homofobi, toplumsal inşa, heteronormativite, normatif düzen, toplumsal cinsiyetÖzet
Bu araştırma, homofobinin toplumsal inşa süreçlerinde nasıl üretildiğini, yeniden üretildiğini ve kurumsal mekanizmalar aracılığıyla nasıl meşrulaştırıldığını sosyolojik bir perspektiften ele almaktadır. Homofobi, yalnızca bireysel tutum veya psikolojik bir önyargı olarak değil, toplumsal normların, iktidar ilişkilerinin ve kültürel söylemlerin iç içe geçtiği çok katmanlı bir olgu olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışma, normatif düzenlerin özellikle heteronormativitenin toplumsal cinsiyet rolleri, aile yapısı, hukuk sistemi, eğitim kurumları ve medya tarafından nasıl sürekli olarak desteklendiğini tartışmaktadır.
Heteronormatif düzen, toplumun kabul edilebilir cinsellik ve kimlik tanımlarını belirleyerek, bu çerçevenin dışında kalan yönelimleri sistematik biçimde marjinalleştirmektedir. Çalışmada, bu düzenin yalnızca kültürel bir beklenti değil, aynı zamanda kurumsal uygulamalarla pekiştirilen bir iktidar biçimi olduğu vurgulanmaktadır. Eğitim programlarında görünmezleştirme, hukuki düzenlemelerde ayrımcılık, dini söylemlerde norm dayatmaları ve medyada kalıp yargıların yeniden üretimi, homofobinin kurumsal köklerini oluşturmaktadır. Bu mekanizmalar, bireylerin algılarını biçimlendirmekle kalmayıp, toplumsal düzeyde ayrımcılığı sürdüren yapısal bir çerçeve yaratmaktadır.
Çalışma ayrıca, homofobinin toplumsal ilişkilerdeki işlevlerine ve bu işlevlerin nasıl bir toplumsal kontrol mekanizmasına dönüştüğüne odaklanmaktadır. Homofobinin, mevcut iktidar yapılarını koruyan bir araç olarak işlediği, toplumsal uyum adı altında normdan sapma olarak görülen kimlik ve yönelimleri disipline ettiği belirtilmektedir. Bununla birlikte, farklı toplumsal bağlamlarda ortaya çıkan alternatif söylemler, direniş pratikleri ve kapsayıcı politikalar aracılığıyla bu düzenin sorgulanabildiği ve dönüşebildiği aktarılmaktadır. Sonuç olarak, homofobinin sosyolojik bir olgu olarak ele alınması, ayrımcılığın yalnızca bireysel değil, yapısal bir sorun olduğunu ortaya koymakta ve toplumsal dönüşüm için kurumsal düzenlemelerin önemini vurgulamaktadır.
Referanslar
Altınay, R. (2014). Türkiye’de toplumsal cinsiyet, militarizm ve heteronormativite. İstanbul: İletişim Yayınları.
Altınay, R., ve Yüksel, A. (2011). Toplumsal cinsiyet ve heteronormatif düzenin yeniden üretimi. Ankara: Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.
Arslan, G. (2017). Eğitim kurumlarında homofobi ve heteronormatif söylemler. Eğitim ve Toplum Dergisi, 25(3), 112–130.
ASDEP (2016). ASDEP kapsamında istihdam edilen personellerin homofobi düzeylerinin değerlendirilmesi. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayını.
Butler, J. (2006). Cinsiyet belası: Feminizm ve kimliğin altüst edilmesi (B. Ertür, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma 1990)
Connell, R. W. (1995). Masculinities. Berkeley: University of California Press.
Çakır, A. (2015). Homofobinin toplumsal kökenleri. Toplum ve Bilim, 132, 45–62.
Delhommer, S., ve Vamossy, D. (2024). Anti-discrimination laws and labor market outcomes for LGBTQ individuals. European Journal of Social Policy, 18(1), 55–78.
Demir, F. (2019). Medya temsilleri ve heteronormativite. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 49, 101–118.
Duman, S. (2018). Eşcinsel bireylerde içselleştirilmiş homofobi ve açılım süreciyle ilişkisi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Elmacıoğlu, B. (2023). LGBTİ+ hareketi ve haklarının kurumsal homofobi açısından durum analizi. Kaos GL Rapor Serisi.
Foucault, M. (1978). The history of sexuality: Volume 1. New York: Pantheon Books.
Gross, L. (2001). Up from invisibility: Lesbians, gay men, and the media in America. New York: Columbia University Press.
Gülmez, M. (2018). Eşcinsel ilişkilerde partner şiddeti ve içselleştirilmiş homofobi (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Gülmez, M. (2020). Partner şiddeti, sosyal destek ve içselleştirilmiş homofobi ilişkisi. Toplum ve Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 6(2), 77–94.
Herek, G. (2004). Beyond homophobia: Thinking about sexual prejudice and stigma in the twenty-first century. Sexuality Research ve Social Policy, 1(2), 6–24.
ILGA (2023). State-sponsored homophobia report. International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association.
Internalized Homophobia Review. (2020). Internalized homophobia and mental health among university students: A systematic review. Journal of LGBT Mental Health, 12(4), 215–238.
Kadıoğlu, S. (2020). Türkiye’de heteronormativite ve homofobik tutumların sosyolojik analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Kara, L. (2019). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet rolleri ve homofobi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 30(1), 223–245.
Kosciw, J. G., ve Diaz, E. (2008). The 2007 National School Climate Survey. GLSEN.
Mentions of Prejudice in News Media. (2023). A global analysis of homophobic discourse in press. International Journal of Communication Studies, 17(2), 311–335.
Mercan, S. (2021). Psychological dating aggression in LGB+ relationships: A path analysis. Journal of Interpersonal Violence, 36(9–10), 4522–4544.
Özbay, C. (2017). Medya ve cinsel yönelim temsilleri. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Rich, A. (1980). Compulsory heterosexuality and lesbian existence. Signs, 5(4), 631–660.
School Violence Against LGBTQIA+. (2023). Attitudes toward school violence against LGBTQIA+: A qualitative study. Journal of Educational Sociology, 22(1), 90–115.
Sosyal Medya ve Fenomenler. (2022). Sosyal medya fenomenlerinin homofobiye etkisi. Dijital Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(2), 54–78.
Warner, M. (1991). Fear of a queer planet. Minneapolis: University of Minnesota Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
