II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye-İngiltere İlişkilerinin Türk Basınına Yansımaları
Reflections of Türkiye-England Relations During World War II. in the Turkish Press
Özet Görüntüleme: 41
/ 
PDF İndirme: 22
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15720287Anahtar Kelimeler:
İngiltere, Türkiye, II. Dünya Savaşı, Diplomasi, BasınÖzet
Türk-İngiliz ilişkileri 16.yüzyıl itibariyle gelişmeye başlamıştır. Sultan III. Murad’ın 15 Mart 1579’da Harborne aracılığıyla gönderdiği mektup ikili ilişkilerin resmileşmesi anlamında ilk adım olmuştur. William Harborne 1583 yılında İngiltere Osmanlı elçisi olarak atanmıştır. Karlofça Antlaşması ile iki ülke arasındaki ilişkiler farklı bir seviyeye taşınmıştır. Osmanlı Daimî Elçisi Yusuf Agaf Efendi, ilk Osmanlı daimî elçisi olarak Londra’ya atanmıştır.
Birinci Dünya savaşı döneminde Osmanlı ve İngiltere’nin farklı taraflarda bulunması iki ülke arasındaki ilişkileri kopma noktasına getirmiştir. Birinci Dünya savaşının ardından Musul sorunu ortaya çıkmıştır. Bu sorun İngiltere ve Türkiye arasında görüşülmüş ancak sonuç alınamamıştır. Bunun sonucunda Türkiye ve İngiltere Milletler Cemiyetinin kararlarını doğrudan kabul etmek yerine kendi aralarında anlaşmaya varılmıştır. Türkiye’nin 1936’da Milletler Cemiyetine katılması ve İngiltere ile ortak platformda iş yapması diplomatik ilişkileri güçlendirmiştir. 1937 yılında Nyon Konferansının ardından ilişkiler daha da güçlenmiştir. Ayrıca İsmet İnönü’nün İngiliz Veliahttı VI. Gorgenin 1937’de gerçekleşen taç giyme törenine katılmıştır. İkinci Dünya Savaşında ise söz konusu ülkelerin aynı tarafta savaşa katılması ilişkileri sağlamlaştırmıştır.
İkinci Dünya Savaşı, Almanya’nın 1939 yılında Polonya’yı işgal etmesiyle başlamıştır. Bunun üzerine İngiltere ve Fransa, Almanya’ya savaş ilan etti. Türkiye, savaş dışı kalma politikasını sürdürürken, olası dış saldırılara karşı ittifak arayışlarına girmiştir. 8 Mayıs 1945 yılında, Almanya teslim olmuştur. Ağustos ayında ise ABD, Hiroşima ve Nagasaki’ye atom bombaları attı. Bunun sonucunda Japonya, 2 Eylül’de teslim olmuş ve savaş resmen sona ermiştir.
İkinci Dünya Savaşı'nda yaşanan gelişmeler hem Türk basınında hem de yabancı basında geniş yer bulmuştur. Türk-İngiliz ilişkileri, askeri yardımlar ve Türkiye’nin savaşa dahil olması için düzenlenen konferanslar Türk basınında sıkça dile getirilmiştir. Ancak savaş sırasında İngiltere’nin sağladığı ekonomik destekler, savaşın sona ermesiyle birlikte kesilmiş ve bu durum iki devlet arasında soğuk rüzgarların esmesine neden olmuştur.
Referanslar
Akşam. (Kanunuevvel 1943). Sayfa. 1.
Akşam postası. (25 Ağustos1939). Sayfa.1.
Akşam. (19 teşrinievvel, 1939). Sayfa. 1.
Akşam. (25 Ağustos, 1939). Sayfa. 1-2.
Akşam. (4 Eylül 1939). Sayfa. 1.
Akşam. (7 Eylül 1939). Sayfa. 1.
Akşam. (Kanunuevvel 1943). Sayfa. 1.
Akşam. (20 teşrinievvel 1942). Sayfa. 1.
Cumhuriyet. (3 Eylül 1943). Sayfa. 1.
Cumhuriyet. (4 İkinci teşrin 1943). Sayfa. 1.
Cumhuriyet. (19 ikinci teşrin1943). Sayfa. 1.
Cumhuriyet. (25 Ağustos,1939). Sayfa. 1,6,9.
Son posta. (26 Ağustos,1939). Sayfa. 3.
Son posta. (21birinciteşrin, 1939). Sayfa. 1.
Türk sözü. (27 Ağustos 1939). Sayfa. 1.
Ulus sesi. (21 Birinci teşrin, 1939). Sayfa. 1-2.
Vakit. (2 İkinci kanun 1942). Sayfa. 1.
Vakit. (26 Şubat 1943). Sayfa. 1.
Vakit. (29 Mart 1943). Sayfa. 1.
Vakit. (18 İkinci kanun 1943). Sayfa. 1.
Vakit. (30 Nisan 1943). Sayfa. 1.
Vakit. (4 Ağustos 1945). Sayfa. 1.
Vakit. (4 İkinci kanun 1943). Sayfa. 1.
Vakit. (5 İkinci kanun 1942). Sayfa. 1.
Yenimersin. (21 Birinci teşrin 1939). Sayfa. 1.
Vakit. (20 Haziran 1942). Sayfa. 1.
Makale ve Kitaplar
Akın, D. (2022). İkinci Dünya Savaşında Basın ve Yayın Organlarının Etkisi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt:6, sayı:2, s. 474-519.
Akın, F. (2017). İkinci Dünya Savaşı Sonrası Yeni Dünya Düzeni ve Türkiye, İş ve Hayat Dergisi, cilt:3, sayı:5, s. 119-134.
Atabey, F. (2014). 1939 Türk-İngiliz-Fransız İttifakı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
Aybars, E. (1988). Millî Mücadele'de İngiliz Basını, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt:4, sayı:4, s.603.636.
Ç, Sarı, (2015). Türk Basınında Yalta Konferansı. Belgi, sayı:9, s.1230-1246.
Çakır, İ. (2022). 19. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı-İngiliz Diplomatik İlişkileri (1793-1853). Journal Of Anglo-Turkish Relations, cilt:3, sayı:2, s. 100-124.
Çelik, A. (2018). İkinci Dünya Savaşı’nda Hükümet-Basın İlişkileri ve Gazeteci Mebuslar, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt:28, sayı:2, s. 315-331.
Dönmez, C. (2008). Millî Mücadele'ye Karşı Bir Cemiyet: İngiliz Muhipleri Cemiyeti. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
E. S. Yalçın, (2000), Atatürk’ün Milli Dış Siyaseti, Berikan Yayınları.
Feyizoğlu, T. (2007). Bir Paylaşma Planının Perde Arkası: Türkiye 1945. İstanbul: Bizim Kitaplar.
Kırkpınar, K. (1993). Millî Mücadele Döneminde İngiliz Basını Ve Kamuoyunda Türk İmajı, Çağdaş Tarihi Araştırmaları Dergisi, cilt:1, sayı:3, s.159-174.
Kırkpınar, N. (2017). II. Dünya Savaşı'nda Stalin ve Sovyet Diplomasisi Karşısında Türk Basını (1939-1945). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, cilt:17, sayı:34, s. 239-277.
Kürkçüoğlu, Ö. (1978). Türk-İngiliz ilişkileri (1919-1926). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Otaç, T. (2019). İkinci Dünya Savaşında Müttefik Konferansları ve Türkiye İçin Önemi. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, cilt:1, sayı:1, s. 97-126.
Özçelik, M. (2010). İkinci Dünya Savaşı'nda Türk Dış, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt:1, sayı:29, s. 253-269.
Özdemir, M., Çalışkan, S., Öztürk, F., (2017), Yalta Konferansı. Soğuk Savaşa Giden Yol Yalta Conference The Road To Cold War, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, Cilt:5, Sayı:2.
Sander. Oral, (1989). Tarih İlkçağlardan 1928’e, İmge Kitabevi Yayınları.
Sarıçoban, G. (2020). İkinci Dünya Savaşı Döneminde [1939-1945) Türk Dış Politikası, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt:24, sayı: 2, s. 1755-1777.
Selek. S, Anadolu İhtilali Mondros Mütarekesi nde Türkiye Cumhuriyeti’nin Doğuşuna Kadar Ulusal Savaşımızın Belgeseli, Kastaş Yayınevi.
T, N, Karaca. (2020). Dostluktan Çatışmaya: Osmanlı Dönemi Türk-İngiliz İlişkileri, Journal Of Anglo-Turkish Relations, cilt:1, sayı:1, s. 11-32.
Tuncer, H. (2011). İsmet İnönü’nün Dış Politikası, Kaynak Yayınları.
Tutsak, A. (2017). Hitler Almanyası nın Yayılmacı Politikası ve İkinci Dünya Savaşı (1932-1945), Akademik Bakış Dergisi, sayı:63, s.190-208.
Ünalp, F. R. (2020). İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'nin Savaş Dışı Kalma Politikaları ve Sonuçları. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, sayı:45, s.47-69.
Zeyrek, S. (2013). Millî Mücadele sürecinde Türk-İngiliz rekabeti: Kürt sorunu, Türkiyat Mecmuası, cilt:23, sayı:1, s.109-140.
Tezler
Özmen, Ş. (2009). Türk-İngiliz İlişkilerinde Restorasyon Dönemi (1926-1939). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Isparta.
Söylemez, S. M. (2012), İkinci Dünya Savaşında Türkiye Üzerinde Almanya’nın ve İngiltere’nin Nüfuz Mücadelesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yozgat.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
