Okul Öncesi Öğretmenlerin Motivasyonunu Etkileyen Problem Durumlarının İncelenmesi
Examination of Problem Situations Affecting the Motivation of Preschool Teachers
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18007910Anahtar Kelimeler:
Okul öncesi öğretmeni, öğretmen motivasyonu, öğretmen görüşleriÖzet
Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin motivasyonunu etkileyen problem durumlarını öğretmen görüşleri doğrultusunda belirlemektir. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden görüşme yöntemi kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2024–2025 eğitim-öğretim yılında Sinop ilinin merkez ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî kurumlarda görev yapan 16 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Katılımcılar, maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle belirlenmiş; kurum yapısı, öğrenci profili, veli ilişkileri ve fiziki koşullar gibi değişkenler dikkate alınmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Bulgular, öğretmen motivasyonunu olumsuz etkileyen faktörlerin birden fazla boyutta ortaya çıktığını göstermektedir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu çalışma koşullarının yetersizliği, sınıfların kalabalık olması, eğitim materyallerinin eksikliği ve sınırlı fiziksel alanların etkinlik planlamayı zorlaştırdığı yönünde görüş bildirmiştir. Ayrıca, eğitim politikalarında yapılan hızlı değişikliklerin yeterli bilgilendirme ve hazırlık süreci olmadan uygulanması, öğretmenlerin sürece uyum sağlamasını zorlaştırmakta ve motivasyon kaybına yol açmaktadır. Bürokratik iş yükü, evrak yoğunluğu ve yönetimsel desteğin yetersizliği de öğretmenlerde tükenmişlik hissini artıran etkenler arasında yer almaktadır. Araştırmanın sonuçları, öğretmen motivasyonunun yalnızca bireysel bir süreç olmadığını; fiziksel koşullar, yönetsel tutum, kurum kültürü ve toplumsal algı gibi çevresel faktörlerle yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu doğrultuda, öğretmen motivasyonunu artırmaya yönelik iyileştirmelerin hem eğitim politikaları hem de okul yönetimi düzeyinde ele alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
-Adams, J. S. (1965). Inequity in social exchange. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology (Vol. 2, pp. 267–299). Academic Press.
Aral, N., Kandır, A.İ Can Yaşar, M. (2000). Okul Öncesi Eğitim Ve Ana Sınıfı Programları. İstanbul : Yapa Yayınları.
Aral, N., Kandır, A. & Can Yaşar, M. (2011). Okul Öncesi Eğitim Ve Okul Öncesi Eğitim Programı. İstanbul: Yapa
Arısoy, B. (2007). Örgütsel İletişimin Motivasyon Ve İş Doyumu Üzerine Etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul
Aydın, A. M. (2022). Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Açısından Günümüz Öğrenci İhtiyaçlarının İncelenmesi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram Ve Uygulama, 5(3), 234-251
Aydın, H. (2013). Çalışanların Motivasyonunu Etkileyen Faktörler: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Avrupa Yakasına Bağlı Sosyal Tesislerde Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Aydın Üniversitesi, İstanbul
Balcı, A. (2011). Etkili Okul, Okul Geliştirme, Kuram Uygulama Ve Araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Baykal, B., (1982). Motivasyon Kavramına Genel Bir Bakış, İst. Ünv. Yay., No: 2524, İstanbul
Bingöl, D. (1984). Çalışma Psikolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi 8.8.B.F. Yayınları.
Büyükses, L., (2010) Öğretmenin İş Ortamındaki Motivasyonunu Etkileyen Etmenler.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Isparta
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W. H. Freeman.
Barutçugil, İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi. Kariyer Yayınları, İstanbul Akat, İ. (1984). İşletme Yönetimi, İzmir: Üçel Yayıncılık
Berk, L. E. (2023). Development through the lifespan (8th ed.). Pearson.
Çetinkaya, B. (2006). Okul öncesi eğitimde davranış kazandırma süreci. Eğitim ve Bilim, 31(140), 45–52.
Dağlıoğlu, H. E., & Çelik, E. (2013). Okul öncesi öğretmeninin çocuk gelişimindeki rolü. Eğitim Bilimleri Dergisi, 38, 1–15.
Day, C., & Gu, Q. (2007). Variations in the conditions for teachers’ professional learning and development: Sustaining commitment and effectiveness over a career. Oxford Review of Education, 33(4), 423–443. https://doi.org/10.1080/03054980701450746
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Plenum.
Demirtaş, H., Arslan, M., Güven, D. (2016). Özel Eğitim Okullarının Yönetimsel Sorunları, Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 1, Ss. 21-49
Çiçek Sağlam. A. (2007). Eğitim Örgütlerinde Kuramdan Uygulamaya Güdüleme, Ankara: Nobel Yayınları
Eren, E. (2004). Örgütsel Davranış Ve Yönetim Psikolojisi. (8. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Eren, E. (2013). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (14. bs.). Beta Yayıncılık.
Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme. Meteksan.
Ertürk, M. (2006). İşletme Biliminin Temel İlkeleri, Beta Basım Yayın, İstanbul
Franco, L. M., Bennett, S., & Kanfer, R. (2002). Health sector reform and public sector health worker motivation: A conceptual framework. Social Science & Medicine, 54(8), 1255–1266. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(01)00094-6
Gökçe, A. (2009). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Motivasyonunu Etkileyen Faktörler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya
Gökçe, G. (2001). Davranış Bilimleri Ders Notları, Editörler: Gökçe, O. Ve Atabey, N. A. Konya
Gündoğdu, K., & Yıldırım, A. (2008). Okul öncesi eğitimin çocuk gelişimine etkileri. Milli Eğitim Dergisi, 177, 84–98.
Hamre, B. K., & Pianta, R. C. (2001). Early teacher–child relationships and the trajectory of children’s school outcomes. Child Development, 72(2), 625–638. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00301
Hamre, B. K., & Pianta, R. C. (2007). Learning opportunities in preschool and early elementary classrooms. Early Childhood Research Quarterly, 22(1), 49–66. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2006.11.008
Herzberg, F. (1959). The motivation to work. John Wiley & Sons.
Ingersoll, R. M. (2001). Teacher turnover and teacher shortages: An organizational analysis. American Educational Research Journal, 38(3), 499–534. https://doi.org/10.3102/00028312038003499
İstanbul Koçel, T. (2010). İşletme Yöneticiliği, Beta Basım Yayın, İstanbul
Jesus, S.N. And Lens W.(2005). “An İntegrated Model Forth Study Of Teacher Motivation, Applied Psychology”. An İnter National Review, 54(1), 119-134.
Kandır, A., & Tezel Şahin, F. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki yeterlikleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(1), 1–14.
Kaynak, T. (1995). Organizasyonel Davranış Ve Yönlendirilmesi, Alfa Basım Yayın Dağıtım,
Kırcı, Z. (2007). Motivasyon Unsuru Olarak Kariyer Geliştirme Ve Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum Koç
Künarcı, Z. (2016). Sağlık Çalışanlarının Motivasyonunu Etkileyen Faktörlerin Analizi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli
Mackenzia, D.E. (1983). “Resarch Of School Improvement: An Appraisal Of Some Recent Trends”. Educational Resarcher, Vol.12, No:4, Pp.5-16.
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. https://doi.org/10.1037/h0054346
Milli Eğitim Bakanlığı. (2024). Okul öncesi eğitim programı. MEB Yayınları.
Oberhuemer, P. (2005). Conceptualising the early childhood pedagogue: Policy approaches and issues of professionalism. European Early Childhood Education Research Journal, 13(1), 5–16. https://doi.org/10.1080/13502930585209521
OECD. (2020). Early childhood education and care policy review: Quality beyond regulations. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/862a1b00-en
Oktay, A. (2002). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. Epsilon.
Oktay, A., & Grupları, A. (2007). Okul Öncesi Eğitimden İlköğretime Geçiş Projesi. Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği, Okul Öncesi Eğitimi, Öğretmen Eğitimi, 1.
Oktay,A.(2000). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem (2.Baskı). İstanbul:Epsilon Yayıncılık.
Öncü, H. (2004). Motivasyon Sınıf Yönetimi. (Edit: Leyla Küçükahmet). Ankara, Nobel Yayınevi.
Richardson, P. W., Watt, H. M. G., & Devos, C. (2014). Types of professional and emotional coping among teachers. Educational Psychology, 34(7), 813–828. https://doi.org/10.1080/01443410.2013.785062
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54–67. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1020
Sabuncuoğlu, Z. Ve Tüz, M. (2001). Örgütsel Psikoloji. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Schunk, D. H., Pintrich, P. R., & Meece, J. L. (2008). Motivation in education: Theory, research, and applications (3rd ed.). Pearson.
Shonkoff, J. P., & Phillips, D. A. (Eds.). (2000). From neurons to neighborhoods: The science of early childhood development. National Academy Press.
Shulman, L. S. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57(1), 1–22. https://doi.org/10.17763/haer.57.1.j463w79r56455411
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2015). Job satisfaction, stress and coping strategies in the teaching profession. Teaching and Teacher Education, 48, 181–190. https://doi.org/10.1016/j.tate.2015.02.005
Silah, M. (2005). Sosyal Psikoloji Davranış Bilimi, Ankara: Seçkin Yayıncılık
Tikici, M., Deniz, M., Sıngır, S., Altay, H. (1998). Örgütsel Davranış, Malatya: Fatih Ciltevi
Tutum, C. (1979). Personel Yönetimi. Ankara: Todai Yayınları
Unesco (2006). “Teacher Motivation, Compensation And Working Conditions. Guidebook For Planning Education Emergencies And Reconstruction”. İnternational İnstute For Educational Plannig, Chapter 16, Paris
Vroom, V. H. (1964). Work and motivation. Wiley.
Yüksel, G. (2004). Öğrenme için motivasyon ve sınıf yönetimi. İçinde Ş. Erçetin & Ç. Özdemir (Ed.), Sınıf yönetimi. Ankara: Asil Yayıncılık.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.