Millî Eğitim Bakanlığı Stratejik Planlarında Cinsiyet Temelli İfadeler: 2010–2028 Dönemi Karşılaştırmalı Bir Analiz

Gender-Based Expressions in the Strategic Plans of the Ministry of National Education: A Comparative Analysis of the Period 2010–2028

Özet

Bu çalışmada, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan 2010-2028 yılları arasındaki stratejik planlarında yer alan kız öğrenciler ve kadın çalışanlar ile ilgili ifadelerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Stratejik planlar, eğitim sisteminin yönünü, önceliklerini ve politika dilini belirleyen temel belgeler olduğundan, bu planlarda cinsiyet temelli ifadelerin görünürlüğü ve niteliği, eşitlikçi eğitim anlayışının kurumsal düzeydeki yansımalarını anlamak açısından kritik öneme sahiptir. Araştırma, doküman incelemesine dayalı nitel bir çalışma olarak desenlenmiş; veri kaynağı olarak MEB’in 2010–2014, 2015–2019, 2019–2023 ve 2024–2028 stratejik planlarının tam metinleri kullanılmıştır. Veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları, planlarda toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin ifadelere yer verme düzeyinin yıllar içinde değiştiğini göstermektedir. 2010–2014 Stratejik Planı, özellikle “kız–erkek okullaşma farkı”nı azaltmaya yönelik performans göstergeleriyle cinsiyete duyarlı yaklaşımın en yoğun olduğu dönem olarak dikkat çekmektedir. 2015–2019 döneminde kız öğrenciler “özel politika gerektiren grup” olarak anılmakla birlikte cinsiyet temelli ifadelerin oldukça sınırlı olduğu görülmüştür. 2019–2023 Stratejik Planında cinsiyet temelli vurgu daha da azalmış; yalnızca yönetici pozisyonlarında kadın oranlarına ilişkin performans göstergesi ile kız öğrencilerin dezavantajlı grup olarak tanımlanmasına yer verilmiştir. Buna karşın 2024–2028 Stratejik Planında kadınların güçlendirilmesi, sosyal kapsayıcılık, fırsat eşitliği ve dezavantajların giderilmesine yönelik daha kapsamlı ifadeler yer almaktadır. MEB stratejik planlarında toplumsal cinsiyet eşitliği ifadelerinin dönemsel olarak dalgalandığı bazı dönemlerde görünürlük kazanırken bazı dönemlerde geri planda kaldığı görülmektedir. Araştırma sonucunda eğitim politikalarında toplumsal cinsiyet duyarlılığının sürdürülebilir bir politika yaklaşımı olarak güçlendirilmesi gerektiği önerilmektedir.