Anadoluculuğun Eklektik Analizi ve Sosyoekonomik Çözüm Önerileri (1923-1945)
Eclectic analysis of Anatolianism and socioeconomic solution suggestions (1923-1945)
Özet Görüntüleme: 0
/ 
PDF İndirme: 0
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18006429Özet
Türkiye’de yapısal dönüşümlerin birbirini izlediği 19.yüzyılda düşünce dünyasında da kayda değer bir hareketlilik gözlemlendi. Her biri ayrı bir kurtuluş reçetesi öneren düşünce kalıplarının, çağı doğru okuyamaması üzerine 20.yüzyılın başlarında “gelenekçi” modernleşmeyi savunan Anadoluculuk ortaya çıktı. Bu noktada düşünce, Anadolu ve Trakya topraklarının taşıdığı yüksek önem üzerine inşa edildi. Çeşitli ögelerden meydana gelen düşüncenin temel hedefi, üzerinde barınılan yerleri “vatanlaştırıp kalkındırmak” şeklinde kurgulandı. Anadoluculuğun kotları ve hali hazırdaki geçerliliğini irdeleyen bu çalışmada sırasıyla düşüncenin doğuşu, ana değerleri, milliyet olgusuna yaklaşımı, Türk tarihine bakışı ve Türkiye’nin köklü sosyoekonomik meselelerine karşı ürettiği çözümler ele alındı. Bir hayli uzun zaman gerektiren kaynak temini aşamasından sonra süreli yayınlar titizlikle tarandı. Düşünürlerin buralarda yayımlanmış yazıları ekseninde çalışmaya biçim verildi. Entelektüel ve analitik düzeyi epey yüksek olan Anadoluculuğun pragmatik yanları göz önüne serildi. Teorisyenler arasında yaşanan tartışma ve farklı açıdan yaklaşımların düşünceye sağladığı zenginlikler dile getirildi. Kronolojik gelişime bağlı kalınarak düşüncenin işlevselliği sorgulandı ve eğitim öğretim merkezli sonuçlara ulaşıldı. Ekonomik savlar, değerlendirmeler ve tespitlerin ülkenin ilerlemesi için nasıl bir ufuk açtığı mihenk taşına yatırıldı. Kısmen arşiv kaynaklarının da kullanıldığı çalışmada, Anadoluculuk adı altında sunulanların sürdürülebilirliğinin sağlaması yapıldı. Varılan noktada, düşüncenin dinamiklerinin kronikleşmiş sorunlar karşısında çıkış yolu gösteren bir kimyasının bulunduğu saptandı.
Referanslar
Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 030.11.1.0.239.26.10, (27.08.1953).
Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 030.11.1.0.266.26.18, (10.10.1957).
Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 180.9.0.0.36.191.2, (18.11.1926).
Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.1.0.0.123.784.2, (20.01.1953).
Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.1.0.0.1.3.16, (2.01.1930).
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt ve Denetleme Başkanlığı Arşivi, (07.08.1335/07.10.1919),
İstiklal Harbi Klasörü: 2708, Dosya No: 1, Fihrist No: 4 (1).
Telif ve Tetkik Eserler
Ağaoğlu, S. (1944). Sanayi politikası. Millet Mecmuası, (22), 309, 310.
Akçura, Y. (2013). Üç tarz-ı siyaset. Ötüken Neşriyat.
Akgün, A. (1994). Osmanlı arşiv belgelerine göre: Edebiyatçılarımızın resmî hâl tercümeleri:
XVII Ali Kami Akyüz. Yedi İklim, 46(6), 62-64.
Akyüz, A. K. (1937). Milliyet meselesi. Çığır Mecmuası, 5(53), 17-20.
Ankara Sanayi Odası (2013). Bozkırdan sanayinin başkentine Ankara sanayi tarihi.
Arayıcı, A. (1999). Kemalist dönem Türkiyesi’nde eğitim politikaları ve Köy Enstitüleri.
Ceylan Yayınları.
Arık, R. O. (1943). Bizim milletçiliğimiz. Millet Mecmuası, 2(13), 28-32.
Arık, R. O. (1943). Maarifimizin Binbir Derdi. Bizim Türkiye, 23, 4.
Atabay, M. (2009). “Anadoluculuk”. T. Bora (Ed.). Modern Türkiye’de siyasi düşünce-4, içinde
(s. 515-532). İletişim Yayınları.
Baban, C. (1970). Politika galerisi büstler ve portreler. Remzi Kitabevi.
Bakırezer, G. (2005). “Türkiye’de sosyal liberalizm”. M. Yılmaz (Ed.). Modern Türkiye’de siyasi
Düşünce-7, içinde (s. 139-163). İletişim Yayınları.
Bal, H. (1991). John Dewey'in eğitim felsefesi ve 1924 raporunun Türk eğitimine etkileri. Kor Yayınları.
Balım, A.İ. (1947). Anadolu ve aydınlarımız. Hareket Dergisi, 3(13), 13.
Bayrı, M.H. (1341). Milliyetperverliğin manası. Anadolu Mecmuası, 1(9, 10, 11), 313-316.
Beyatlı, Y.K. (2022). Mektuplar makaleler. Fetih Cemiyeti Yayınları.
Bişirici, D.A. (2022). Hilmi Ziya Ülken’de jeo-felsefe kavramı olarak Anadoluculuk: Türk düşünce
tarihindeki yeri. Yayımlanmamış doktora tezi, Hitit Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü,
Çorum.
Bülbül, Ö. (2016). Remzi Oğuz Arık ve Anadolucu milliyetçilik. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 7(2), 73-94.
Canbaz, C.Y. (2018). Ali Kami Akyüz ve Gündüz dergisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans
tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Cebesoy, A.F. (2019). Milli Mücadele hatıraları. Temel Yayınları.
C.H.P. (1935). Dördüncü büyük kurultayı görüşmeleri tutulgası. Ulus Basımevi, Ankara.
C.H.P. Genel Sekreterliği (1944). Milli şef Cümhurreisi İsmet İnönü’nün Türkiye Büyük Millet
Meclisinin 7 inci intihap devresinin 2 inci toplanma yılını açış nutku.
Çınar, M. (2013). Anadoluculuk ve tek parti CHP’de sağ kanat. İletişim Yayınları.
Dewey, J. (1939). Türkiye maarifi hakkında rapor. Devlet Basımevi.
Erhat, A. (2003). Sevgi yönetimi. Can Yayınevi.
Erişirgil, M.E. (1340). Anadolu’da maarif nasıl taammüm edebilir? Anadolu Mecmuası, 1(2), 55-57.
Erten, M. (2010). Topraktan parlamentoya. Boyut Yayınları.
Esendal, M.Ş. (2003). Oğullarıma mektuplar. Bilgi Yayınevi.
Fındıkoğlu, Z.F. (1340). John Dewey terbiye ve felsefesi. Anadolu Mecmuası, 1(7), 326-328.
Günaltay, M.Ş. (1331). Türkler ve İslâmiyet. İslâm Mecmuası, 4(42), 868-877.
Hamid Sami (1337). Küçük Asya. Dergâh Mecmuası, 1(2), 28.
Hamid Sami (1340). Anadolu madenleri. Anadolu Mecmuası, 1(6), 245-248.
Hatipoğlu, Ş.R. (1933). Türkiye’de ziraat ve ticaret. Dönüm Dergisi, 2(13), 5-10.
Haydar Necib (1340). Dumlupınar merasimi. Anadolu Mecmuası, 1(6), 268-270.
Haydar Necib (1340). Türk ocağı. Anadolu Mecmuası, 1(7), 261-263.
İnan, A. (1972). Devletçilik ilkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci sanayi planı, 1933. TTK Basımevi.
İslamoğlu, A.M. (1943). Tarihten çizgiler. Hareket Dergisi, 2, Sayı: 11, s. 329-331.
Kabaklı, A. (1947). Ayın hercümerci. Hareket Dergisi, 3(14), 11, 12.
Kalafat, Y. (1992). Şark meselesi ışığında Şeyh Sait olayı, karakteri, dönemindeki iç ve dış olaylar.
Boğaziçi Yayınları.
Kaplan, M. (1939). Oğuzlar. Hareket Dergisi, 1(1), 19-21.
Kaplan, M. (1947). Yeni Türk milliyetçiliği. Hareket Dergisi, 3(20),1, 2.
Kara, İ. (2013). “Nesillerin ruhu üzerinden “yeni” milliyetçilik tasavvuruna dair birkaç not”.
İ. Enginün ve Y. Çelik (Ed.). Mehmet Kaplan, içinde (s. 433-444). T.C. Kültür
Bakanlığı.
Kazım (1933). Memleket parçaları: Trabzon. Dönüm Dergisi, 2(13), 35-37.
Kılıç, M. (2011). Liberalleşme sürecinde Türk milliyetçiliği ve Türk milliyetçiler derneği (1945-1953).
Yayımlanmamış doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Korkmaz, T. (2016). Tipolojik ve kuramsal bağlamda milliyetçilik ve Anadoluculuk. A Kitap.
Köymen, N.K. (1934). Köylü hanı. Ülkü Halkevleri Mecmuası, (16), 319, 320.
Mehmet Şecaat (1933). İstanbul sebzeciliği ve satış meselesi. Dönüm Dergisi, 2(14), 20-22.
Mustafa Sıtkı (1933). Meyvelerimizde çeşit meselesi. Dönüm Dergisi, 2(14), 15-19.
Okurer, C. (1944). İdeal milliyetçilik. Çığır Mecmuası, 14(138), 329-333.
Özdoğan, M. (2015). Türkiye’de Ulus İnşası ve Dil Devrimi, Akademik Hassasiyetler, 2(3), 227-263.
Pakiş, A. (2013). Kimlik ve siyaset bağlamında Anadoluculuk hareketi. Yayımlanmamış doktora tezi,
Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Pamuk, Ş. & Toprak, Z. (1988). Türkiye’de tarımsal yapılar (1923-2000). Yurt Yayınları.
Ronald, D. (1984). Liberalism and ıts critics. M. J. Sandel (Ed.). p. 60-79. New York University.
Sevin, V. & Özfırat A. (2001). Hakkari stelleri: Doğu Anadolu'da savaşçı çobanlar ilk not. Belleten,
(243), 501-518.
Şeker, M. (1997). Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması. Diyanet İşleri Başkanlığı
Yayınları.
Tekeli, S.T. (1943). Zirai istihsal işlerimiz. Millet Mecmuası, (9), 266, 267.
Tezel, Y.S. (2002). Cumhuriyet döneminin iktisadi tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Topçu, N. (1939). Rönesans hareketleri. Hareket Dergisi, 1(1), 1-6.
Topçu, N. (1939). Asrımızın hareket adamları. Hareket Dergisi, 1(2), 33-39.
Topçu, N. (1939). Bizde milliyet hareketleri. Hareket Dergisi, 1(3), 74-79.
Topçu, N. (1943). Lise dersleri. Hareket Dergisi, 2(11), 361-364.
Topçu, N. (2012). İradenin davası/devlet ve demokrasi. Dergâh Yayınları.
Turan, R. (2008). “Türklerin Anadolu’ya akınları ve Malazgirt Zaferi’nden önce Anadolu’da
Türk varlığı”. Z. Türkmen (Ed.). Eski Ön Asya uygarlıklarından günümüze
Anadolu’da Türk varlığı, içinde (s. 57-82). Genelkurmay Basımevi.
Turhan, M. (1942). Niçin milliyetçiyiz. Millet Mecmuası, 1(9), 257-261.
Turhan, M. (1952). Yine dil hakkında. Bilgi Dergisi, 5(62), 2-4.
Ülken, H.Z. (1340). Anadolu örfü ve destanlar-I. Anadolu Mecmuası, 1(1), 25-32.
Ülken, H.Z. (1969). Eğitim krizinin kökleri ve üniversiteler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-22.
Ülken, H. Z. (1976). Millet ve tarih şuuru. Pulhan Basımevi.
Ülken, H. Z. (2006). Anadolu kültürü ve Türk kimliği üzerine. Ülken Yayınları.
Ülken, H.Z. (2016). “Tarih şuuru ve vatan”. E. Yalçın (Ed.). Millet ve tarih şuuru, 4, içinde (s. 197-212).
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ülken, H.Z. (2019). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ülken, H.Z. (2022). Eğitim felsefesi. Doğu Batı Yayınları.
Yinanç, M. H. (1340). Milli tarihimizin ismi. Anadolu Mecmuası, 1(1), 1-6.
Süreli Yayınlar
Bizim Türkiye (1948). Millî Eğitim Bakanı Sayın Bangıoğluna açık mektup, (21), 5.
Dönüm Dergisi (1933). İkinci yıla girerken, (12), 3.
Millet Mecmuası (1943). Yerli malı ve tasarruf haftası, 1(9), 283.
Millet Mecmuası (1948). Türkiye 8 İnci Büyük Millet Meclisine, 5(122), 13.
Şehsuvaroğlu, B.N. (1973). Bir yorgun savaşçı: Cahid Okurer. Tercüman, (4214), 3.
TBMM Tutanak Dergisi (1937). 20(3).
Yinanç, M. H. (16.4.1341). Manasız bir isim Kürdistan. Yeni Türk Gazetesi, (16), 3.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
